ΕΝΑ DEBATE MΕ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΡΟΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΟΥ 'ΜΕΤΡΟΥ' ΩΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ

 (Το παρακάτω κείμενο αποτελεί απόσπασμα από την εισήγηση της Παναγιώτας Κοταρίνου και Χαρούλας Σταθοπούλου στο 26ο Συνέδριο της Μαθηματικής Εταιρίας.  Για την πραγματοποίηση αυτού του διαθεματικού project υπήρξε συνεργασία με τις συναδέλφους Δ. Κουτλή, καθηγήτρια της Φυσικής και τη φιλόλογο Ν. Αποστολοπούλου- Χρυσανθάκη).

Το project πραγματοποιήθηκε τη σχολική χρονιά 2007-08 με μαθητές Β΄ τάξης στο 2^ο Λύκειο Ιλίου, στην Αθήνα και αφορούσε στη διοργάνωση αγώνα επιχειρηματολογίας με παιχνίδι ρόλων (role playing debate) με θέμα την επιλογή της ενιαίας μονάδας μέτρησης μήκους. Να σημειωθεί ότι οι μονάδες μέτρησης και ειδικότερα το Διεθνές Σύστημα Μονάδων αποτελούν ενότητα του αναλυτικού προγράμματος του μαθήματος της Φυσικής,  οι δε μονάδες μέτρησης μήκους αναφέρονται και διδάσκονται στο μάθημα των Μαθηματικών σε όλες τις τάξεις  Γυμνασίου και Λυκείου.

Το  debate αυτό, προσομοίωση της αντιπαράθεσης στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, διεξήχθη δύο φορές με μαθητές-τριες δύο διαφορετικών τμημάτων. Το ένα τμήμα  είχε προηγούμενη εμπειρία σε δραστηριότητες με χρήση τεχνικών του εκπαιδευτικού δράματος σε αντίθεση με το άλλο του οποίου οι μαθητές δεν είχαν ποτέ παρόμοια εμπειρία. Όλα τα παιδιά είχαν το ρόλο ενός μέλους της Γαλλικής Συντακτικής Συνέλευσης είτε ενός ιστορικού προσώπου είτε ενός απλού μέλους της Συνέλευσης. Τη διεξαγωγή κάθε debate παρακολούθησαν οι μαθητές ενός διαφορετικού τμήματος της ίδιας τάξης.

Για την προετοιμασία της δημόσιας αντιπαράθεσης απαιτήθηκαν 7 διδακτικές ώρες στη διάρκεια τριών εβδομάδων. Στο μάθημα της Ιστορίας  πραγματοποιήθηκε  ψηφιακή παρουσίαση (ppt) η οποία βοήθησε τα παιδιά να αντιληφθούν τα προβλήματα που δημιουργούσε η χρήση πολλών διαφορετικών μονάδων μέτρησης για το ίδιο φυσικό μέγεθος. Επίσης προβλήθηκαν αποσπάσματα από  ντοκιμαντέρ με θέμα τη Γαλλική Επανάσταση το οποίο εισήγαγε τα παιδιά στο κλίμα που επικρατούσε πριν και

κατά τα δύο πρώτα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης. Στο μάθημα της Αγγλικής Γλώσσας η καθηγήτρια βοήθησε τα παιδιά στην κατανόηση και μετάφραση κειμένων τα οποία αφορούσαν τη ζωή και το έργο των   ιστορικών προσωπικοτήτων που έπαιξαν ρόλο στην καθιέρωση του μέτρου   και θα υποδύονταν στο debate. Η   σκιαγράφηση  και παρουσίαση των ιστορικών προσώπων έγινε με τη βοήθεια τεχνικών της Δραματικής τέχνης στην εκπαίδευση. Με καυτή καρέκλα, με μαθητές σε ρόλο επιμελητών μουσείου σχετικού με την καθιέρωση του ‘μέτρου’, σε ρόλο ρεπόρτερ που παίρνει συνέντευξη από επιστήμονα, σε ρόλο επιστήμονα που δίνει διάλεξη,  σε ρόλο- Ιστορικού που παρουσιάζει τηλεοπτική εκπομπή με σχετικό θέμα.

Τα παιδιά,   χωρισμένα σε έξι ομάδες, άντλησαν τα επιχειρήματά τους για τη δημόσια αντιπαράθεση διαβάζοντας αποσπάσματα από το βιβλίο του Denis Guedj “Το μέτρο του κόσμου”. Τρεις ομάδες βρήκαν επιχειρήματα για να υποστηρίξουν τον ορισμό του μέτρου ως το μήκος του εκκρεμούς που χτυπά τα δευτερόλεπτα. Οι τρεις άλλες ομάδες αναζήτησαν επιχειρήματα υπέρ του ορισμού του μέτρου ως τμήματος του μεσημβρινού που διασχίζει το Παρίσι. Κάθε ομάδα επέλεξε έναν τουλάχιστον αντιπρόσωπο ως ομιλητή στο debate. Οι μαθητές για να έχουν τη δυνατότητα να επιχειρηματολογήσουν υπέρ ή κατά της επιλογής του εκκρεμούς έπρεπε να κατανοήσουν βαθιά τους νόμους του. Για το λόγο αυτό στο μάθημα της Φυσικής η καθηγήτρια δίδαξε στα παιδιά το απλό εκκρεμές και τους νόμους του και έδειξε πειραματικά τον ισοχρονισμό και οι δύο συντονίστριες καθηγήτριες ήταν συνεχώς παρούσες για να υποστηρίξουν τις ομάδες  στην εργασίας τους.

Το debate είχε την παρακάτω δομή. Ορισμένοι μαθητές έπαιξαν τους ρόλους των ιστορικών προσωπικοτήτων του Talleyrand, Bailly, Prieur, Condorcet και Borda. Ο Bailli, ως πρόεδρος της Εθνοσυνέλευσης παρουσίασε το θέμα, ο Prieur μίλησε υπέρ της καθιέρωσης νέων μονάδων μέτρησης και ο Borda παρουσίασε την πρόταση της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών. Ο Talleyrand επιχειρηματολόγησε υπέρ του εκκρεμούς και ο Condorcet  υποστήριξε την επιλογή του μεσημβρινού. Στη συνέχεια οι εκπρόσωποι των ομάδων σε ρόλο πολιτών-μελών της εθνοσυνέλευσης πήραν το λόγο και υποστήριξαν τη μια ή την άλλη πρόταση. Σε όλη τη διάρκεια της Δημόσιας αντιπαράθεσης τα παιδιά συμμετείχαν ενεργά επευφημώντας ή αποδοκιμάζοντας τους ομιλητές. Στο τέλος ψήφισαν όλοι οι μαθητές - μέλη της εθνοσυνέλευσης  και αν και δε γνώριζαν την απόφαση της πραγματική συνέλευσης  υπερψήφισαν την επιλογή του μεσημβρινού. H δραστηριότητα ολοκληρώθηκε με το διάβασμα της ιστορικής απόφασης της Εθνοσυνέλευσης η οποία καθόρισε ως μονάδα μέτρησης: το ένα δεκάκις εκατομμυριοστό του ενός τετάρτου του μεσημβρινού της Γης.